Để trà, cà phê trong bình giữ nhiệt có dễ bị nhiễm kim loại?

Cốc, bình giữ nhiệt có bán trên thị trường hầu hết được làm bằng thép không gỉ. Thép không gỉ là một hợp kim, ngoài sắt, còn chứa niken, crom, molypden, vonfram và các nguyên tố kim loại khác. Có 2 loại thép không gỉ phổ biến mà chúng ta thường nghe là 304 và 316. Đây thực ra là một hệ thống đánh số (cấp thép SAE) cho hợp kim sắt do Hiệp hội Kỹ sư Ô tô (SAE) đề xuất.

304 chủ yếu bao gồm 18% crom, cộng với 8% niken và một lượng mangan, trong khi 316 là 18% crom, cộng với 10% niken và một lượng molypden. Trong đó, crom sẽ tạo thành một lớp màng bảo vệ crom oxit trên bề mặt để đạt được tác dụng chống gỉ, trong khi niken có tác dụng chống ăn mòn.

Cho dù bạn đựng đồ uống có tính axit như nước chanh, nước cam, cà phê hay trà, sữa giàu protein hay sữa đậu nành, về cơ bản sẽ không có vấn đề gì. Trừ khi là thực phẩm có tính axit hoặc kiềm mạnh có giá trị pH nhỏ hơn 2 hoặc lớn hơn 10 thì kim loại nặng mới có thể hòa tan. Tuy nhiên, với chất lỏng có giá trị pH này, bạn thậm chí còn không thể uống được nếu không sẽ bỏng thực quản.

Tiến sĩ Yang Zhenchang - Giám đốc Khoa Y học Nghề nghiệp và Độc chất Lâm sàng tại Bệnh viện Đa khoa Cựu chiến binh Đài Bắc, Đài Loan (Trung Quốc) cũng chỉ ra rằng các kim loại nặng như chì, niken và crom thường không hòa tan khi vật liệu thép không gỉ tiếp xúc với chất có tính axit. Trừ khi bề mặt thép không gỉ đã bị ăn mòn. Vì vậy, trong trường hợp bình thường, đồ uống thông thường sẽ không có tác dụng có hại đối với thép không gỉ.

Dùng bình giữ nhiệt sao cho an toàn sức khỏe?

Theo PGS.TS Trần Hồng Côn (Khoa hóa, Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội), sử dụng sản phẩm đúng cách cũng là cách để bảo vệ sức khỏe con người. Trước thông tin nếu đựng nước trái cây có tính acid trong bình giữ nhiệt sẽ làm thôi nhiễm kim loại có hại vào nước, vị chuyên gia này cho hay đối với bình inox tạo ra từ những vật liệu tốt thì việc chứa đựng nước uống hay các loại đồ ăn, nước uống có tính acid sẽ an toàn và gần như không ảnh hưởng gì. Tuy nhiên, nếu phát hiện bình có dấu hiệu gỉ sét hay kém chất lượng thì tuyệt đối không nên sử dụng.

Hiện nay, chỉ cần dạo quanh một vòng thị trường online, chúng ta chẳng hề khó để tìm mua những loại bình giữ nhiệt với các mức giá khác nhau, đa dạng cả về hình thức, chủng loại. Do đó, nhiều người đang cảm thấy khá hoang mang khi lựa chọn cho mình loại bình giữ nhiệt an toàn, chất lượng. Đó là còn chưa kể một số loại bình kém chất lượng đã từng được cơ quan chức năng "tố cáo" rằng có độn chất amiang trong thân bình.

Theo PGS.TS Trần Hồng Côn, thông thường nhà sản xuất nhồi bông amiang giữa các lớp inox để hỗ trợ lớp inox này cách nhiệt tốt hơn. Trong trường hợp chất liệu bình kém, amiang có thể phát tán ra ngoài, chui vào phế quản gây ra ung thư phổi và các bệnh nguy hiểm khác cho sức khỏe con người.

"Bước đầu tiên để sử dụng bình giữ nhiệt an toàn đó là lựa chọn sản phẩm chất lượng cao. Những chiếc bình giữ nhiệt tốt sẽ có lớp cách nhiệt dày, bình hơi nặng, chân bình đứng vững vàng, vỏ kim loại sáng bóng. Phần nắp nhựa được làm từ nhựa nguyên sinh, khi gặp hơi nóng không gây ra mùi khó chịu. Ngoài ra, nên lựa chọn sản phẩm từ những thương hiệu uy tín, đã được kiểm định an toàn và được nhiều người tin tưởng sử dụng", chuyên gia Trần Hồng Côn chia sẻ.

Ông lý giải: “Nếu sử dụng bình kém chất lượng, được làm từ inox mà trong thành phần có chứa nhiều kim loại, khi đựng các loại nước ép trái cây, nước sấu ngâm, nước mơ... tính acid trong món ăn này sẽ kích thích quá trình giải phóng kim loại nặng trong inox và gây ảnh hưởng không tốt".

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, Viện Công nghệ sinh học và Thực phẩm Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết thêm, khi sử dụng bình giữ nhiệt bằng inox, người tiêu dùng không nên thay đổi đột ngột nhiệt độ từ nóng sang lạnh và ngược lại. Bởi điều này sẽ làm giảm tuổi thọ của bình, khiến bình bị co giãn.

Nếu muốn thay đổi từ nước lạnh sang nước nóng hoặc ngược lại, hãy để bình trở về nhiệt độ bình thường khoảng 10 - 15 phút rồi mới thay thế nước khác. Ngoài ra, tuyệt đối không tự ý đập bỏ bình, tháo rời các loại bình giữ nhiệt để tránh việc phát tán amiang ra bên ngoài. Để đảm bảo an toàn người tiêu dùng nên chọn mua sản phẩm ở các cửa hàng uy tín, có nguồn gốc xuất xứ và đã được kiểm định chất lượng an toàn.

Thời gian lưu trữ và làm sạch cốc, bình giữ nhiệt

Khi sử dụng cốc, bình giữ nhiệt bằng thép không gỉ, loại đồ uống thực sự không phải là vấn đề, điều thực sự cần chú ý là thời gian lưu trữ và phương pháp làm sạch.

Đối với các đồ uống có tính axit và kiềm như nước chanh, nước cam, cà phê, trà thì việc sử dụng bình thường không phải là vấn đề lớn nhưng nếu bạn để đồ uống đó trong bình, cốc giữ nhiệt vài ngày thì chất liệu thép không gỉ sẽ tiếp xúc với axit và kiềm, để lâu không thể tránh khỏi phản ứng xảy ra. Còn sữa và sữa đậu nành rất giàu protein, dễ bị phân hủy và tạo điều kiện cho vi khuẩn sinh sản.

Ngoài ra, nhiều người ngay cả khi đã uống hết nước nhưng chỉ đơn giản rửa sạch nó bằng nước, cách làm này không đảm bảo loại bỏ được hết cặn bẩn trong cốc, bình giữ nhiệt. Nhưng nếu dùng bàn chải thép hay sắt để chà xát cũng không được vì có thể để lại những vết xước không thể phục hồi trên bề mặt inox, những vết xước này không chỉ dễ sinh sản vi khuẩn mà còn làm giảm tác dụng chống gỉ, chống ăn mòn của thép không gỉ.

Cách tốt nhất để vệ sinh cốc, bình giữ nhiệt đó là ngâm trong nước ấm trước, sau đó dùng một ít chất tẩy rửa hoặc baking soda, dùng bàn chải mềm (hoặc miếng bọt biển) có cán dài làm sạch bên trong.

Ngoài việc vệ sinh trong lòng cốc, bình, cũng cần đặc biệt chú ý đến việc vệ sinh phần vành cũng như tất cả các loại cao su, nhựa tiếp xúc với miệng. Mục đích của các vòng cao su, nhựa, silicon của cốc (bình) giữ nhiệt là để chống rò rỉ, đây cũng là nơi dễ tích tụ bụi bẩn và vi khuẩn dễ sinh sản nhất nên hãy đặc biệt chú ý vệ sinh cẩn thận, có thể dùng tăm bông hoặc bàn chải nhọn để xử lý bụi bẩn ở các kẽ hở.

Cuối cùng, khi sử dụng cốc, bình giữ nhiệt, bạn hãy thường xuyên kiểm tra xem thân bình có bị biến dạng, hư hỏng do va chạm hay không, bên trong bình có bị trầy xước quá nhiều hay không, có cao su, nhựa, silicone chịu nhiệt bị nứt, giòn và có mùi rỉ sét không? Nếu xảy ra tình trạng trên hãy thay thế ngay.